نقد و بررسی

تعریف صوت

صوت شکلی از انرژی است که توسط سازوکار شنوایی قابل تشخیص است و به بیان ساده صوت هر چیزی است که شنیده شود.
محدوده فرکانس قابل درک برای انسان بین 16 – 20000 هرتز است. امواج خارج از این محدوده فرکانسی را مادون صوت و ماوراء صوت می نامند.
سر و صدا شایع ترین عامل زیان آور محیط كار است. حداكثر سر و صدای مجاز در محیط كار در یك شیفت 8 ساعته، 85-90 dB می باشد. صوت بیش از حد مجاز سبب ناشنوایی های حسی، عصبی و یا هر دو می گردد.

مراحل اندازه گیری و ارزیابی صدا

1. تعیین هدف اندازه گیری
2. گردآوری اطلاعات دقیق از محل اندازه گیری و نحوه ی مواجهه ی کارگر
3. تعیین روش مناسب اندازه گیری
4. انتخاب وسیله ی مناسب اندازه گیری
5. کالیبراسیون
6. شناخت استاندارد مواجهه

هدف اندازه گیری

• صنعتی: اندازه گیری یک دستگاه معین برای عیب یابی یا بازرسی فنی
• محیطی: تعیین تراز فشار صوت در سطح کارگاه با تعیین منابع اصلی صدا
• فردی: برای مشخص کردن میزان مواجهه ی کارگر
• کنترلی: تعیین روش و چگونگی کنترل صدا

از مهمترین مشاغل در معرض خطر، می توان به کار با ماشین آلات صنعتی، نساجی، تولید چوب و الوار و کاغذ، تولید تنباکو وچرم، صنعت شیشه گری، صنعت چاپ، صنعت حمل و نقل و اتاق های پخت که با بخار گرم کار می کنند اشاره نمود.
Noise Dosimeter که برای تعیین مواجهه فردی کارگر با صدا در محیط کار استفاده می شود. Dosimeter دقیق ترین روش برای اندازه گیری میزان مواجهه می باشد. دقت Dosimeter در این است که در این روش کلیه ی زمان های مواجهه ی کارگر با تراز های مختلف در طول شیفت محاسبه و با استفاده از تراز معادل Leq دز دریافتی در یک شیفت کاری اندازه گیری می شود. در ساختمان هر Dosimeter از یک میکروفن که روی سینه یا یقه ی کارگر نصب می شود و سیم رابط و پردازشگر و نمایشگر استفاده  می شود.

روشهای اندازه گیری صوت

روشهای اندازه گیری سروصدا یا بر حسب تغییرات زمان سروصدا می باشد که ماکزیمم و مینیمم سروصدای محیط در ساعات کار مشخص می شود و یا بر حسب توزیع مکانی می باشد که خود شامل موارد زیر است:

روش ایستگاه بندی

تقسیم کارگاه مورد اندازه گیری به مربع های 1*1 ،2*2 ،3*3 ، 4*4، 5*5 که برحسب وسعت کارگاه و نحوه چیدمان دیستگاهها انتخاب می شود و اندازه گیری در مرکز مربع ها انجام می شود. در اندازه گیری صوت در کارگاههای تا 50 متر مربع به نواحی با ابعاد یک متر، کارگاههای تا 100 متر مربع به نواحی با ابعاد 2 متر و کارگاههای وسیعتر را به نواحی با ابعاد حداکثر 5 تر تقسیم بندی می شود، البته همانطور که گفته شد بصورت انتخابی می باشد. در این اندازه گیری ایستگاههایی  که در آن دستگاه قرار دارد مورد اندازه گیری قرار نمی گیرند. ایستگاهای تعیین شده می باید هر کدام با شماره خاصی مشخص شده باشند تا بتوان به راحتی مورد بررسی قرار داد.

روش Random

انتخاب اندازه گیری بصورت اتفاقی با فاصله حداقل mm 0.5 از دیوار و 1 متر از دستگاه شعاعهای فرض با اندازه 45 درجه از مرکز منبع که در فواصل یک متری بر روی شعاعهای اندازه گیری صورت می گیرد. در پایان نقاط دارای تراز شدت صوت یکسان بهم متصل شده تا مناطق صوتی از یکدیگر مجزا گردند. این روش عموما برای اندازه گیری سروصدا حول محل کار کارگر مورد استفاده قرار می گیرد.

پس از ایستگاه بندی و مشخص شدن میزان سروصدا در هر ایستگاه در نقشه ترسیم شده از کارگاه با استفاده از 12 استاندارد B.S و ANSI رنگ آمیزی نمود که رنگ آمیزی در سطح کارگاه به ترتیب شامل موارد زیر است که به شرح هر کدام می پردازیم:

1. محدوده ایمن (Safe Zone): در این مناطق صدا از حد مجاز ایمنی db 70 کمتر است و در نقشه صوتی سبز رنگ است.
2. محدوده بهداشتی (Hygiene Zone): در این نواحی صدا در محدوده db 80 – 70 است و در نقشه صوتی به رنگ آبی است.
3. محدوده هشدار (Warning Zone): در این مناطق صدا در محدوده db 90 – 85 است و در نقشه صوتی با رنگ زرد تعیین می گردد.
4. محدوده خطر (Danger Zone): در این منطق صدا بالاتر از db 90 است و همه موسسات بین المللی این تراز را مخاطره آمیز  می دانند ; در نقشه به رنگ قرمز است.

در اندازه گیری محیطی صدا، نکات زیر باید مراعات گردد

• ابتدا کروکی اختصاصی کارگاه را تهیه نمود.
• کارگاه را به مربع های مورد نظر تقسیم بندی کرد.
• اندازه گیری در مرکز مربع انجام گردد.
• مراکزی که بر روی دستگاهها یا وسایل قرار گرفته اند در اندازه گیری حذف شده و نقاط کور محسوب می شوند.
• طبق استاندارد صدا سنج در ناحیه شنوایی کارگران ( افراد ایستاده ) 160 سانتی متر و افراد نشسته 120 سانتی متر قرار بگیرد.
• زاویه میکروفن با زاویه 45 درجه نسبت به خط عمود، 15 درجه نسبت به خط افقی در فاصله 50 سانتی از خود قرار بگیرد.
• پس از اندازه گیری به منظور تعیین چگونگی شرایط توزیع مکانی انرژی صوتی می توان با استفاده از استاندارد ANCI نقشه کارگاه را رنگ آمیزی نمود.