تعمیر الکتروموتور
تعمیر الکتروموتور، پروسه ارزانی نبوده و به دلیل گران بودن قطعات، هزینه‌بر است. از همین رو باید سعی کنید تا جای ممکن از خراب شدن و ایجاد مشکل در موتورهای الکتریکی جلوگیری کنید. حالا اگر به دنبال تعمیر الکتروموتور ( electromotor ) خود هستید، باید بدانید که قیمت‌های تعمیر می‌توانند بسیار متفاوت و متغیر باشند. البته این قیمت‌ها به مدل و مشکل موتور بستگی دارد.
بیشتر بخوانید: تعمیر اینورتر
به عنوان مثال، ممکن است اولین باری که موتور خود را تعمیر کردید، یاتاقان آن خراب بود، اما دفعه بعد که از کار افتاد، به سیم پیچ‌ها آسیب وارد شده بود و نیاز به پیچیدن داشت. هزینه پیچ عقب به طور قابل توجهی بیشتر از تعویض بلبرینگ خواهد بود. همچنین به مواردی مانند زمان تعمیر، روش تعمیر و مواردی دیگری نیز بستگی دارد.
بخش‌های اصلی یک موتور الکتریکی
- برای آن که بتوان در مراحل بعدی و برای تعمیر الکتروموتور قدم‌های مناسبی را برداشت، لازم است تا بخش‌های اصلی آن را به طور کامل شناخت.
- به این ترتیب در صورت بروز مشکل می‌توان عیب به وجود آمده و دلیل آن را شناسایی کرد و بخش درگیر موتور الکتریکی را تشخیص داد.
- از همین رو در ادامه می‌توانید بخش‌های یک موتور الکتریکی را مشاهده کنید.
-
استاتور (stator)
استاتور قطعه مغناطیسی ثابت دائمی است که در واقع از ورقه‌های بسیار نازک فلزی تشکیل شده است که اطراف لبه پوسته موتور را پوشش داده‌اند. این قطعه به خاطر داشتن حجم بسیار نازک خود سبب می‌شود تا بهره وری موتور بالا رود و انرژی بیشتری را نسبت به یک تک هسته ایجاد کند.
-
شکاف هوا (air gap)
در بین روتور و استاور یک شکاف هوا وجود دارد. شکاف هوایی که سبب بهبود کاکرد عملکرد روتور، استاور و در نتیجه موتور الکتریکی می‌شود. البته این شکاف هوا باید اندازه مشخصی داشته باشد و در صورتی که بیش از اندازه بزرگ باشد، عملکرد موتور الکتریکی را دچار مختل می‌کند.
-
روتور (rotor)
روتور بخشی از موتور الکتریکی است که سبب چرخیدن محور موتور می‌شود. روتور خود یک محور نصب شده است که با سرعت تعیین شده پرخش دارد و به این وسیله و به دلیل هادی جریان بودن، توسط میدان الکتریکی که استاتور تولید می‌کند، به حرکت درمی‌آید.
-
سیم پیچ (windings)
سیم پیچ همانطور که از نامش پیدا است، مجموعه‌ای از سیم‌های انبوه و پیچیده شده است که در واقع به عنوان قطب‌های مغناطیسی موتور الکتریکی کاربرد دارند. استفاده از سیم پیچ در موتور الکتریکی سبب تسهیل جریان برق می‌شود.
-
فن خنک کننده
در موتورهای الکتریکی لازم است تا فن خنک کننده وجود داشته باشد تا زمانی که جریان الکتریکی در حال تبدیل است و گرما تولید می‌کند، دما موتور بسیار بالا نرود و بتوان آن را کنترل کرد و از آن بهره و استفاده لازم را برد.
انتخاب الکتروموتور مناسب
برای آن که نیاز به تعمیر الکتروموتور به حداقل خود برسد، لازم است تا انتخاب مناسبی را برای کاربری خود داشته باشید. یکی از نکات مهم در انتخاب موتور های الکتریکی، تفاوت بین موتورهای سروو و پله‌ای است. سروو موتور مکانیزم بازخوردی دارد.در واقع سیگنال بازخورد با یک نقطه تنظیم مقایسه می‌شود تا زمانی که موتور به موقعیت دلخواه رسید اختلاف صفر وجود داشته باشد. یک موتور پله‌ای نیز کنترل را ارائه می‌دهد اما می‌توان آن را نسخه دیجیتالی یک موتور با ساختار خاص در نظر گرفت.
چند سیم پیچ مستقل استاتور و یک روتور مخصوص طراحی شده به موتور اجازه می‌دهد تا در یک موقعیت یا زاویه مشخص در برابر یک فرمان گام بردارد. موتورهای پله‌ای به طور ایده آل برای برنامه‌های کم مصرف و کم هزینه، مانند درایو سی دی، مناسب هستند. برعکس، سروو موتورها برای کاربردهای توان بالاتر، شتاب بالا و دقت بالا مناسب تر هستند.
چگونگی عملکرد موتورهای الکتریکی
برای آن که بتوان تعمیر الکتروموتور را با دقت بیشتری انجام داد تا به نتیجه دلخواه برسد، لازم است تا با نحوه کارکرد و عملکرد موتورهای الکتریکی آشنا شویم و درباره آن اطلاعات موثق و کاملی را داشته باشیم. به طور کلی می‌توان گفت که عملکرد یک موتور بر دو ویژگی جریان الکتریکی متکی است. اولین مورد ایجاد یک میدان مغناطیسی توسط جریان‌های الکتریکی است که در یک سیم یا سیم پیچ جریان دارد. ویژگی دومی که سبب کارکرد موتورهای الکتریکی می‌شود، این است که یک جریان در حال تغییر در یک هادی، به عنوان مثال از منبع AC، ولتاژی را در هادی (القایی خود) یا در هادی ثانویه (القایی متقابل) القا می‌کند. جریان در مدار یک هادی ثانویه نیز همانطور که در بالا توضیح داده شد، یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌کند.
عملکرد موتورهای الکتریکی
البته برای یک آهنربا، در قطب‌های همنام دفع و در قطب‌های ناهم‌نام جذب صورت می‌گیرد. ساختار تمام موتورهای الکتریکی، از این خاصیت برای اطمینان از چرخش مداوم روتور استفاده می‌کند و با استفاده از آن موتور الکتریکی در حال فعالیت و کارکرد است. در یک زاویه فاز خاص، یک جهت حاصل برای میدان وجود خواهد داشت که می تواند با جمع بردار محاسبه شود. آهنرباهای دائمی در روتور به نظر می‌رسد که با جهت میدان همراستا باشد و همانطور که شکل موج AC در طول زمان تغییر می‌کند، روتور نیز چرخش می‌یابد.
وظایف تعمیرکار الکتروموتور
بسیاری از تعمیرگاه‌های موتور، طرح اصلی سیم‌پیچ را از جمله کاهش اندازه سیم یا پیکربندی، برای راحتی یا سهولت در سیم پیچی تنظیم می‌کنند. تغییرات اندازه سیم تلفات R مربع I موتور را تغییر می‌دهد. تغییرات پیکربندی سیم پیچ ممکن است تعادل امپدانس موتور الکتریکی یا گشتاور خروجی موتور را تغییر دهد.
در هر مورد، موتور با قابلیت اصلی موتور و طراحی اصلی آن متفاوت خواهد بود. تعداد کمی از تعمیرگاه‌های موتور الکتریکی آزمایش‌های تأیید قبل و بعد سیم‌پیچ را انجام می‌دهند تا مشخص کنند آیا تغییراتی رخ داده است یا خیر.
این امر یا به مالک موتور اجازه می‌دهد تا تست‌های قبل و بعد را انجام دهد، یا مالک موتور باید مشخصات مورد نیاز تست را ارائه دهد. البته ممکن است هردو مورد را مورد استفاده قرار دهد که در این صورت مالک پس از دریافت موتور از تعمیرگاه، تست راه‌اندازی را انجام می‌دهد.
زمان مناسب برای تعمیر الکتروموتور
- یکی از عوامل مهم در هزینه تعمیر الکتروموتور زمان اقدام به آن است. تعمیر الکتروموتور به سرعت، همیشه ایده خوبی نیست.
- زمان مناسب برای تعمیر الکتروموتور کاملا به مشکلاتی که الکتروموتور درگیر آن شده است، بستگی دارد. علاوه بر این اینکه چقدر تعمیرات طول بکشد نیز، باز به همین موضوع بستگی دارد.
- علاوه بر این نوع موتور و نوع مشکل آن نیز می‌تواند در میزان زمانی که طول می‌کشد تا موتور تامین شود، تاثیر بگذارد. برخی از تعمیرات به طور طبیعی کمی بیشتر طول می‌کشد.
- برای مثال تعمیر پیچ موتور در مقابل تعویض بلبرینگ استاندارد روی موتور زمان بیشتری را نیاز دارد. ضمنا ممکن است برای یک تکنسین مدتی طول بکشد تا علت اصلی مشکل موتور را ردیابی کند تا دوباره تکرار نشود.
مراحل تعمیر الکتروموتور
چندین مرحله وجود دارد. البته این در حالی است که این مراحل ممکن است بسته به نوع مشکل موتور متفاوت باشد. مراحل خاصی برای تعمیر الکتروموتور وجود دارد که در همه انواع تعمیرات مشترک هستند. در تمامی این انواع اولین قدم همیشه و همواره شامل تمیز کردن کامل موتور است. مرحله بعدی برای تعمیر الکتروموتور بازرسی موتور الکتریکی است.
بازرسی و ارزیابی موتور
بازرسی گامی حیاتی در ارزیابی وضعیت موتور و ایجاد تشخیص دقیق هر گونه مشکلی است که ممکن است الکتروموتور داشته باشد. یک بازرسی که به خوبی انجام شده است، شامل تست‌های بسیار زیادی است که بر روی الکتروموتور انجام شده است. این بازرسی در صورتی که به درستی انجام شود، می‌تواند منبع اصلی مشکل را آشکار کند و مشکلات احتمالی آینده را نیز شناسایی و پیش بینی کند.
بازبینی نهایی
در مرحله سوم لازم است تا تمیز کردن و گرم شدن موتورهای الکتریکی صورت گیرد. پس از بازرسی یک موتور (و گاهی اوقات حتی در طول فرآیند بازرسی)، لازم است تا آن را به دقت تمیز کرده و سیم پیچ‌ها را گرم می‌کنند تا تمام رطوبت از بین برود. فرآیند تمیز کردن شامل استاتورها، روتورها و سایر قسمت‌های موتور است و همه آلاینده‌ها و زباله‌ها را در موتورهای الکتریکی از بین می‌برد. گاهی اوقات این کار باید در طول فرآیند بازرسی انجام شود تا موتور به طور کامل ارزیابی شود. استفاده از این مرحله می‌تواند زمان قابل توجهی را به فرآیند بازرسی اضافه کند.
بازرسی ظاهری برای تعمیر الکتروموتور
یکی از مراحل تعمیر الکتروموتور بازرسی ظاهری و اولیه است. برای بازرسی اولیه لازم است تا به نکاتی توجه شود تا بتوان به خوبی این مرحله را به پیش برد. از همین رو لازم است پیش از آن که تعمیر الکتروموتور را آغاز کنید، بهتر است سطح ظاهری موتور را بررسی نمایید. ابتدا به دنبال خاک و براده‌هایی بر روی سطح الکتروموتور باشید. این موارد می‌توانند الکتروموتور را با مشکل روبه‌رو سازند. پس از آن لازم است پایه الکتروموتور را بررسی کنید که آیا سالم است تا صدمه دیده است.در مرحله بعدی به دنبال نقاط تیره بر روی مرکز موتور باشید.
در صورتی که این موضوع وجود داشته باشد، به معنای آن است که موتور بیش از اندازه گرم بوده است و سبب آسیب رسیدن به موتور شده است. در بررسی بعدی، به رطوبت موتور توجه کنید. در صورتی که الکتروموتور شما برای محیط مرطوب ساخته نشده‌اند، لازم است تا رطوبت آن را چک کنید. در صورتی که رطوبت در موتور شما بالا باشد، ممکن است به موتور شما آسیب برسد. در آخر نیز با استشمام بوی الکتروموتور می‌توانید سالم بودن آن را تشخیص دهید. در صورتی که بوی نامطبوع و نامناسبی را از موتور استشمام کردید، حتما برای تعمیر الکتروموتور اقدامات لازم را انجام دهید.
تست تعمیر الکتروموتور
تا زمانی که آزمایش نشده باشد، کامل نمی‌شود. نتایج تست تعمیر الکتروموتور با معیارهای مناسب مقایسه شده است و همه چیز به دقت مستند شده است. در صورت امکان، این آزمایش‌ها باید شرایط واقعی کار را تا حد امکان بازتولید کنند. به عنوان مثال، بسیاری از مغازه ها یک موتور را با سرعت کامل تست می کنند، اما نه ولتاژ کامل. اکنون، ولتاژ کامل برای به دست آوردن خوانش ارتعاشات دقیق که شامل ارتعاش مغناطیسی است، مورد نیاز است. این کار را به سادگی نمی توان با ولتاژ کامل انجام داد. با این حال، همه تعمیرگاه‌های موتور الکتریکی دارای پنل‌های آزمایشی نیستند. به همین دلیل بهتر است تا از تعمیرگاه‌هایی استفاده کنید که از این امکانات بهره لازم را می‌برند.
تعویض یا تعمیر الکتروموتور؟
در برخی از موارد ممکن است نیاز باشد تا بین تعمیر الکتروموتور و تعویض آن تصمیم جدی بگیرید! این در صورتی به وجود می‌آید که هزینه تعمیر الکتروموتور زیاد باشد یا تعمیر آن نتواند موتور را برای کار کردن به میزانی که لازم است، آماده کند.در این حالت یک قانون کلی برای این موضوع وجود دارد. در صورتی که هزینه تعمیر الکتروموتور از 60 تا 70 درصد هزینه تعویض آن بیشتر شود، ممکن است تعویض موتور الکتریکی تصمیم بهتری برای شما باشد. با این حال، همیشه استثناهایی وجود دارد. برای انتخاب بین تعویض و تعمیر الکتروموتور لازم است تا با توجه به شرایطی که وجود دارد و مشکلی که برای موتور شما به وجود آمده است، تصمیم مناسب را بگیرید.
دانستنی‌هایی از تعمیر موتورهای الکتریکی
- 81 درصد از تعمیرگاه‌ها گزارش دادند که سیم پیچ‌ها را به دلیل محدودیت‌های تجهیزات یا ترجیح کارگاه تغییر می‌دهند.
- فقط 4٪ سیم پیچ‌ها را برای قابلیت اطمینان یا بهبود انرژی اصلاح می‌کنند.
- اگرچه عایق بندی، مقاومت سیم پیچ، لرزش، تعادل فاز (سرجه یا MCA) و آزمایش تلفات هسته باید به طور معمول به عنوان بخشی از یک تعمیر با کیفیت انجام شود، فقط آزمایش عایق است که به طور معمول انجام شده است.
- تنها 33 درصد از تعمیرگاه‌ها از استانداردهای کیفی مکتوب استفاده می‌کردند و با هر نوع روش تضمین کیفیت آشنا بودند.
- از تعمیرگاه‌هایی که از روش‌های تضمین کیفیت استفاده می‌کردند، 40٪ مشخصات روش تعمیر، 25٪ مشخصات تست و 21٪ استانداردهای EASA بودند. فقط 1.5% از تعمیرگاه‌های مورد بررسی از هر نوع تست تضمین کیفیت استفاده کردند.
- بسیاری از تعمیرگاه‌ها تست مقاومت را تنها به عنوان روشی برای ارزیابی میدان‌های موتور الکتریکی DC می‌دانستند.
- 49% از مغازه‌ها قبل از انجام تعمیر، تست بی‌باری را انجام می‌دهند و برای تعیین وضعیت موتور به تست‌های انجام شده تکیه می‌کنند.
اهمیت صلاحیت تعمیرگاه
- فقط بزرگترین تعمیرگاه‌ها، دارای تجهیزات کامل آزمایشی برای تجزیه و تحلیل دقیق، از جمله قبل و بعد از آزمایش بودند.
- 85 درصد از تعمیرگاه‌ها دارای مگ اهم متر، اهم متر با مقاومت کم و تسترهای پتانسیل AC بالا بودند.
- تا 80 درصد از تعمیرگاه‌های بزرگ، تا 40 درصد از مغازه‌های متوسط، و کمتر از 15 درصد از مغازه‌های کوچک دارای تجهیزات تخصصی، از جمله دینامومتر، تستر تلفات هسته، وات متر سه فاز و تستر آکوستیک بودند.
- بعضی از دینامومترها تخت تست خانگی بودند یا از شفت متصل به ترمز استفاده می کردند.
- تمام تعمیرگاه‌های بزرگ، 66 درصد از مغازه‌های متوسط و تا 20 درصد از مغازه‌های کوچک دارای تست‌کننده‌های لرزش، آزمایش‌کننده‌های پتانسیل DC و تسترهای مقایسه ولتاژ بودند.