قطعه ای الکترونیکی است که در صورت فعال شدن (تریگر) می‌تواند جریان الکتریکی را در هر دو جهت از خود عبور دهد. ترایاک عملکردی مانند تریستور اما بصورت دو طرفه دارد. ترایاک را می‌توان با دو تریستور مکمل (که یکی توسط آند و دیگری توسط کاتد تریگر می شود) مدل کرد، که بصورت موازی اما در جهت برعکس به هم متصل شده اند و گیت آن‌ها نیز به یکدیگر متصل شده است.
ترایاک می‌تواند با ولتاژ مثبت یا منفی که به پایه گیت آن اعمال می‌شود، تریگر شود. ( ولتاژ گیت نسبت به پایه A1 که MT1 نیز خوانده می‌شود سنجیده می‌شود ). یا یک پالس فعال سازی به پایه گیت، ترایاک به شرایط هدایت می رود و تا زمانی که جریان عبوری از حد مشخصی پایین‌تر نیاید در همان شرایط باقی می‌ماند. این جریان مرزی را جریان نگهدارنده می‌گویند. این اتفاق می‌تواند، در انتهای هر نیم سیکل از یک جریان متناوب (مانند برق شهر) رخ دهد.
این خاصیت باعث شده است که ترایاک یک سوئیچ پر استفاده در مدارات AC شود که می‌توان با آن، جریان‌های الکتریکی بسیار بالا را توسط یک جریان ضعیف کنترل کرد. علاوه بر این، با اعمال پالس در یک نقطه خاص کنترل شده، می‌توان درصد جریان عبوری از بار را تحت کنترل درآورد که به این تکنیک، کنترل فاز می‌گویند.
طرز کار ترایاک
ترایاک‌ها به چهار روش فعال می‌شوند که به این روش‌ها درجه حساسیت ترایاک می‌گویند.
- درجه حساسیت اول، بهترین روش برای فعال کردن ترایاک است و بهتر است از درجه حساسیت چهارم استفاده نشود.
- در درجه حساسیت اول آند 2 نسبت به آند 1 ولتاژ مثبت دارد و گیت با اعمال پالس مثبت نسبت به آند 1 تحریک می شود.
- در درجه حساسیت دوم آند 1 از آند 2 مثبت تر است و گیت با ولتاژ پایین تر از آند 1 تحریک منفی می شود.
- در درجه حساسیت سوم آند 2 مثبت تر از آند 1 است و آند 1 نیز نسبت به گیت مثبت است (گیت تحریک منفی می شود). در درجه حساسیت چهارم آند 1 از آند 2 ولتاژ مثبت تری دارد و گیت با ولتاژ مثبت نسبت به آند 1 تحریک می شود.
روش تست ترایاک
ابتدا تعیین پایه های آن را به وسیله مولتی متر هیوکی، توضیح می دهیم.
پایه G نسبت به پایه A1 در هر دو جهت راه می‌دهد و نسبت به A2 در هیچ جهتی راه نمی دهد بنابراین A2 به راحتی مشخص می‌شود حال پایه ای را پیدا می کنیم که با تحریک آن، در دو جهت، دو پایه ی دیگر به هم راه دهد،آن پایه G است
در این روش توجه داشته باشید در هنگام تحریک باید ترمینال‌های مولتی متر از دو پایه تست شونده قطع نشود و فقط یک لحظه بدون آن‌که ترمینال‌ها قطع شود عمل تحریک توسط یکی از ترمینال‌ها انجام شود.
